مَسنَد بافی (اردبیل)

اختلاف شرایط اقلیمی در مناطق مختلف ایران عامل تاثیرات و تغییرات در شرایط زندگی است. این تغییرات به ­نوبه­ ی خود تاثیر فراوان در همه­ ی مسائل، آداب و رسوم، سنن و هنرهای­ دستی که بافت گلیم نیز یکی از آنهاست دارد. و در واقع یکی از عوامل تنوع و گوناگونی بافت­ های ایران عزیز ما همین است. یکی از این گلیم­های کاربردی مَسنَد نام دارد.

مسند گلیمی است مختص منطقه ­ی نَمین و عنبران اردبیل. این گلیم در ابعاد تقریبی 170 در 110 سانتی­متر و مانند انواع گلیم­های دیگر بر روی دار بافته می ­شود. برخی از این گلیم ­ها به­ صورت دو­ رو و برخی به ­شکل یک ­رو بافته می­ شوند و طبیعتاً گلیم ­های دو رو از ارزش بیشتری برخوردارند. نقوش مسند معمولاً نقش محراب بوده است و به ­عنوان جانماز به ­کار می­ رود. اما انواع دیگر مسند نیز در این منطقه تولید می­ شود که نقوش متنوعی دارند و کاربردشان در بالای اتاق است و به­ خاطر مهمانان گسترده می­ شود و علت نام­گذاری آن نیز یقیناً بدین علت است. در لغت­نامه­ ی دهخدا در تعریف مسند این طور آمده است ” جائی که بر آن می­ نشینند و بر آن تکیه می­ کنند، تکیه ­گاه” در اشعار ادبای بزرگ ایران نیز بارها از کلمه­ ی مسند استفاده شده است  برای نمونه آنجا که مولوی می­فرماید ” مسندت من بودم از من تافتی/ بر سر منبر تو مسند ساختی”. نقوش مسند تماماً هندسی است و از نقوش منحنی و گردان کمتر استفاده می ­شود. بافت آن شامل خطوط عمودی و پل ه­ای است و تقارن در بافت کاملاً رعایت می­شود. از مشخصات خاص مسند می ­توان به کنتراست بالای رنگ ­ها بین زمینه و طرح گلیم اشاره کرد. به اعتقاد کارشناسان اهل فن نقش­ های این گلیم از بافته­ های شیرکی­پیچ ( نام نوعی گلیم است که در منطقه ­ی سیرجانِ کرمان بافته می­ شود) اقتباس شده است و معمولا ترنج در وسط آن دیده نمی­شود. از جمله نقوش این بافته گُل متن است که در اصطلاح محلی کشمیری نامیده می­ شود این نقش معمولاً تمام زمینه را پر می­ کند. از گل ­های دیگر که در بافت مسند استفاده می­ شود می ­توان گل ­های خارا، ­شاه­ عباسی، گل گرمایی و جفت­ گل را نام برد. همچنین دو نوع حاشیه در این گلیم استفاده می­ شود که به ­نام ­های حاشیه­ ی چرخی و حاشیه­ ی وکیلی معروف است. سایر نقوش مورد استفاده در مسند شامل بوته، گلدان، تک گل و شکارگاه است مواد اولیه آن نخ پنبه ­ای خودرنگ (یا سفید) و نخ پشم یک­ رنگ به­ عنوان پود است.

https://www.visitiran.ir/fa/handicraft/