قوانین مدارس کشورهای اروپایی برای پوشش مذهبی

در این گزارش به قوانین کشورهای اروپایی در خصوص پوشش مذهبی در مدارس می پردازیم. آیا دانش‌آموزان در کشورهای اروپایی برای پوشیدن لباس‌های سنتی یا مذهبی، مانند دستار سیک‌ها یا روسری‌ مسلمانان، در کلاس درس محدودیت دارند؟

در آلمان، موضوع پوشش سر برای اقلیت‌های مذهبی به ویژه مسلمانان همواره محور جدل‌ها و پرونده‌های قضایی متعدد است. به طور کلی، از سال ۲۰۱۵ تاکنون، به هر ایالت آلمان اجازه داده شده است که به طور مستقل در باره مجاز یا ممنوع بودن نمادها یا پوشش‌های مذهبی در مدارس تصمیم‌گیری کنند. این بدان معناست که بسته به اینکه در کدام بخش از آلمان به عنوان دانش آموز به مدرسه می‌روید یا در مدرسه‌ای تدریس می‌کنید، قوانین متفاوتی پیش روی شما است. برخی از ایالت‌ها حجاب را منع کرده‌اند، در حالی که برخی دیگر آنرا با وضع با محدودیت‌های خاصی همچون نمایان بودن صورت یا مو مجاز دانسته‌اند. دست کم هشت ایالت آلمان با وضع قوانینی نمادهای مذهبی در مدارس دولتی را ممنوع اعلام کرده‌اند، اگرچه در بسیاری از موارد این ممنوعیت شامل نمادهای مسیحی نمی شود. دادگاه هامبورگ در ژانویه ۲۰۲۰ با صدور حکمی به یک دانش آموز دختر ۱۶ ساله اجازه داد تا در کلاس درس نقاب به سر و صورت بکشد؛ پوششی که فقط چشم ها را در معرض دید قرار می دهد. مقامات دولتی در اعتراض گفتند که پوشیدن نقاب به این معنی است که دانش آموز نمی تواند به طور کامل با معلمان خود یا سایر دانش آموزان ارتباط برقرار کند، اما دادگاه این طور تشخیص نداد. آزادی مذهب در قانون اساسی آلمان ذکر شده است، اما ایالت‌ها و مدارس می‌توانند قوانین خود را در مورد آنچه که در کلاس «لباس مناسب» در نظر گرفته می‌شود، تعیین کنند.

در انگلستان، سیاست پوشش یکنواخت توسط هر مدرسه مشخص می شود. با این حال، مقررات وضع شده توسط مدارس باید با قوانین حقوق بشر و برابری مطابقت داشته باشد؛ این ملاحظه قانونی در واقع نوعی محافظت از ویژگی‌های مرتبط با مذهب یا اعتقاد، نژاد، جنسیت یا توانایی‌های افراد است. به عنوان مثال، ممانعت از پوشاندن موهای دختر مسلمان با حجاب یا ممنوع کردن مدل موی مرتبط با یک گروه قومی یا ملی، می تواند تبعیض آمیز تلقی شود. تبعیض در صورت تایید و اثبات غیرقانونی تلقی می شود. با این حال باید توازنی میان حقوق اعطا شده به اقلیت‌ها و دیگر سیاست‌های مدارس ایجاد کرد.به طور خلاصه می‌توان گفت که دانش‌آموزان در انگلستان از حیث پوشش هیچ ممنوعیتی ندارند و می‌توانند محدودیت‌ها را به صورت موردی به چالش بکشند. در سال ۲۰۲۱، مدیر آکادمی Pimlico در لندن پس از اینکه سیاست پوشش یکسان او باعث اعتصابات گسترده توسط دانشجویان شد که آن را نژادپرستانه می‌دانستند،‌ مجبور به استعفا شد. طبق گزارش‌ها داشتن حجاب‌های رنگارنگ و مدل موی افرویی (مویی که پف کرده به بالا است) ممنوع بود. طبق توصیه‌های وزارت کشور بریتانیا در مواردی که مدرسه دلایل خوبی برای محدود کردن آزادی‌های افراد دارد، به عنوان مثال، ارتقای انسجام و نظم در مدرسه، یا ملاحظات واقعی بهداشت و ایمنی یا امنیت و محدودیت‌های حق ابراز مذهب یا عقیده موجه باشد؛ این ممنوعیت وجود دارد. در بخش دیگری از توصیه‌نامه وزارت کشور انگلیس آمده است: «مدارس باید نسبت به نیازهای فرهنگ ها، نژادها و مذاهب مختلف حساس باشند و در برآوردن این نیازها معقولانه عمل کنند، بدون آنکه به سیاست‌ها و مقررات مهم مدرسه، مانند ایمنی یا نظم و انضباط آسیبی وارد شود.»گفتنی است که ایرلند شمالی همان سیاست‌های انگلستان را در مورد پوشش افراد در مدارس دارد.

در فرانسه، وزیر آموزش و پرورش که کشورش حدود بیست سال پیش پوشش حجاب و نمادهای مذهبی را در مدارس ممنوع کرده بود به تازگی از طرحی برای ممنوعیت پوشش «عبا» توسط دختران دانش‌آموز خبر داده است. تصمیم دولت فرانسه برای ممنوع کردن پوشش عبا توسط دانش‌آموزان دختر مسلمان به نوعی تاکید مجدد بر لزوم رعایت اصول منتسب به «لائیسیته» در این کشور تلقی می‌شود. فرانسه که از زمان به اجرا درآمدن قوانین قرن نوزدهم کلیه نمادهای مذهبی را در مدارس دولتی حذف و از هرگونه نفوذ سنتی کلیسای کاتولیک در مراکز آموزش دولتی جلوگیری کرده به تازگی دستورالعمل‌هایی از این دست را برای کنترل اقلیت رو به رشد مسلمان این کشور به روز کرده است. گابریل آتال (Gabriel Attal)، وزیر آموزش و پرورش فرانسه، تقریباً بیست سال پس از تصویب قانون دیگری که پوشش و نمادهای مذهبی را در مدارس فرانسه محدود کرده بود، این خبر را اعلام کرد. وی گفت از آنها (دانش‌آموزان مسلمان) در مدرسه استقبال خواهد شد و برای چرایی تصمیم‌گیری و اینکه چرا آنها نمی‌توانند در مدرسه عبا بپوشند، توضیح داده ‌می‌شود.اتل گفت: دانش آموزانی که چنین لباس‌هایی به تن دارند، اجازه ورود به ساختمان مدرسه را خواهند داشت، اما در کلاس درس شرکت نخواهند کرد. در عوض، آن‌ها برای توضیح در مورد انتخاب لباس خود به دفتر مدرسه فرستاده می‌شوند.

در اسکاتلند، دانش‌آموزان مدارس ابتدایی و متوسطه معمولاً برای شرکت در کلاس‌ها از یونیفرم خاصی استفاده می‌کنند، و الزامات مربوط به موارد تشکیل‌دهنده لباس، از جمله رنگ و مدل شلوار، دامن یا پیراهن مجاز است، توسط مدارس جداگانه تعیین می‌شود. با این حال، سخنگوی دولت اسکاتلند به یورونیوز گفت که «محدودیتی برای پوشش مذهبی در مدارس» این کشور اعمال نمی‌شود.

در ایتالیا، علیرغم انتخاب یک دولت پوپولیستی راست افراطی در پاییز گذشته، بحث عمومی یا سیاسی در ایتالیا بر سر پوشیدن لباس مذهبی در کلاس‌های درس وجود ندارد. از این گذشته، صحبت در مورد ممنوعیت حجاب یا روسری که دانش آموزان به دلایل مذهبی ممکن است به سر کنند، حتی به نوعی غیرمعمول تلقی می‌شود؛ زیرا راهبه‌هایی که در بسیاری از مدارس ایتالیا تدریس می کنند نیز به دلایل مذهبی پوشش سر دارند. دادگاه حقوق بشر اروپا سال ۲۰۱۱ با صدور حکمی اعلام کرد که هیچ مشکلی با اقدام دولت ایتالیا در نمایش صلیب‌های بزرگ روی دیوارهای کلاس‌های مدرسه ندارد زیرا آنرا مصداق «تلقین» قلمداد نمی‌کند.  در اسپانیا هیچ قانونی در ارتباط با استفاده از حجاب اسلامی هنگام حضور دانش‌آموزان دختر در کلاس‌های درس وجود ندارد. هر منطقه می تواند در مورد مسائل آموزشی خود تصمیم بگیرد. اگر دستور منطقه‌ای خاصی وجود نداشته باشد، این خود مدارس هستند که مقررات مربوط به پوشش را در چارچوب حفظ استقلال خود تعیین می‌کنند. به همین دلیل است که پوشش‌های خاص در برخی مدارس ممنوع و در برخی دیگر مجاز اعلام می‌شود. با این حال، نشان‌های صلیب که قبلا در کلاس‌های درس مدارس اسپانیایی دیده می شد، ممنوع شده است. در سال ۲۰۱۰، قانون آزادی مذهب مقوله «سکولاریسم» در اسپانیا را بسط داد. بر اساس این رویکرد: «نمایش نمادهای مذهبی در اماکن عمومی ممنوع است، به استثنای مواردی که دارای ارزش‌های تاریخی- هنری، معماری و فرهنگی است و قانون از آن حمایت می‌کند.»

در سوئد، دادگاه عالی اداری این کشور اواخر سال ۲۰۲۲ با صدور حکمی اعلام کرد که هیچ راه قانونی برای مقامات محلی به منظور اعمال ممنوعیت روسری یا لباس های مشابه در مدارس وجود ندارد. به اعتقاد قضات این دادگاه، قوانین موجود در زمینه آزادی بیان، به دانشجویان حق ابراز وابستگی مذهبی خود را می دهد. این حکم زمانی صادر شد که مسئولان دو شهرداری در سوئد قصد داشتند حجاب را برای کودکان در مدارس پیش دبستانی و دانش‌آموزان مدارس ابتدای و سال اول راهنمایی ممنوع کنند. این ممنوعیت‌ها در یک مورد همچنین شامل معلمان نیز می‌شد. پارلمان سوئد نیز پیش‌تر پیشنهادات و طرح‌های مربوط به ممنوعیت حجاب را بارها رد کرده است، زیرا کمیسیون قانون اساسی پارلمان هیچ دلیل موجهی برای وضع قانون جدید به منظور منع حجاب در جامعه یا برای کودکان در برخی فعالیت‌ها پیدا نکرده است.

در کوزوو، کشوری با اکثریت مسلمان، استفاده از روسری برای دانش آموزان دختر از سال ۲۰۱۰ به این سو ممنوع اعلام شده است. گروه‌های اسلامی در این کشور بالکان مرتباً خواستار لغو قوانین منع پوشش سر و تبعیض‌آمیز خواندن آن شده‌اند. آخرین بار در آگوست سال گذشته با درخواست مستقیم از آلبین کورتی، نخست‌وزیر این گروه‌ها خواستار لغو این قوانین شده بودند.

لینک گزارش:

https://www.euronews.com/2023/08/29/what-are-the-rules-around-europe-for-wearing-religions-clothing-in-classrooms